1500 Câu hỏi Nghành Điện | 8 – 2 Lõi sắt

8 – 2 – 1
Hỏi: Khi chế tạo, nếu không thay đổi thiết kế cũ, đem lá thép silic (D11) dùng ở môtơ lắp lên lõi sắt biến thế, còn lá thép silic (D41) dùng ở biến thế lắp lên lõi sắt môtơ, sẽ xảy ra chuyện gì?
Đáp: Do hàm lượng silic khác nhau, nên lá thép silic D41 và D11 khác nhau về tính năng. Tổn hao sắt của D41 tương đối nhỏ, còn vôn ampe kích từ tương đối lớn, tính năng cơ giới tương đối kém, có tính giòn. Tổn hao sắt của D11 tương đối lớn còn công suất (vôn ampe) kích từ tương đối nhỏ, tính năng cơ học tương dối tốt, hơi giòn. Ví dụ, với mật độ từ thông 1.4 tesla (T) (14000 Gaoxơ) thì mỗi không phiến thép silic D11 sẽ tổn hao sắt là 6.9W, 11.5VA kích từ, còn D41 chỉ có 2.59W, 25.8VA kích từ. Do đó nếu đem D11 dùng vào lõi sắt biến thế thì tổn hao sắt sẽ tăng 2 – 3 lần. Còn dòng điện kích từ lại giảm khoảng một nửa so với cũ, khiến biến thế nóng, thậm chí không vận hành được.

8 – 2 – 2
Hỏi: Sơ đồ hai phiến dập, cái nào chính xác, tại sao?
Đáp: Hình 8 – 2 – 2 (a) chính xác, hình 8 – 2 – 2 (b) sai. Vì bằng phiến dập sau khi dập cắt thì mép miệng đột dập nhất định sinh ra bavia (rìa xờm) về một bên. Khi chồng các phiến, nếu chồng ngược hai phiến kề nhau thì sẽ làm cho mép bavia chồng lên nhau, dẫn đến tổn hao sắt tăng. Vị trí lỗ nửa hình tròn (ký hiệu đối xứng) ở hình (a) không đối xứng với rãnh, khi chồng ngược phiến dập, có thể nhận biết ngay (bởi vì khi đột lỗ nửa hình tròn ở phía trái rãnh, khi xếp chồng ngược, sẽ ở bên phải rãnh). Còn lỗ nhỏ nửa hình tròn ở hình (b) nằm trên trục đối xứng với rãnh, không thể phát hiện phiến dập xếp chồng ngược.

8 – 2 – 3
Hỏi: Phiến dập của lõi sắt rôto môtơ không đồng bộ có thể không sơn cách điện, phiến dập lõi sắt rôto của môtơ một chiều cũng có thể không sơn cách điện được không?
Đáp: Từ trường của stato môtơ không đồng bộ quay theo tốc độ quay đồng bộ, còn rôto lại quay cùng chiều với từ trường. Vì thế, tần số xoay chiều của từ trường trong lõi sắt rôto vô cùng thấp, tổn hao sắt trong đó cũng rất ít. Còn từ trường của môtơ một chiều là không đổi, tần số xoay chiều của từ trường trong lõi sắt khi rôto quay tương đối cao và tỉ lệ thuận với số cực và tốc độ quay. Để giảm tổn hao dòng xoáy trong lõi sắt, phiến dập của rôto môtơ một chiều nói chung đều phải sơn cách điện.

8 – 2 – 4
Hỏi: Hình dạng rãnh của stato máy điện xoay chiều, đối với máy dung lượng vừa và nhỏ thì làm thành rãnh hình quả lê miệng nửa đóng, máy tương đối lớn thì làm thành rãnh miệng nửa mở, máy dung lượng lớn thì làm thành rãnh miệng mở. Tại sao?
Đáp: Xét theo tính năng của máy điện xoay chiều thì miệng rãnh càng nhỏ càng tốt (từ thế kích từ cần thiết nhỏ, cho nên hệ số công suất có thể hơi cao, dao động từ trường cũng nhỏ, do đó tổn hao và chấn động sinh ra đều tương đối nhỏ). Nhưng tiết diện dây dẫn của máy điện dung lượng tương đối lớn, nới chung chịu dây dẫn dẹt, đặc biệt là với điện áp tương đối cao, cuộn dây làm thành cuộn dây tạo hình, trước khi gắn nhét vào trong rãnh phải bọc tốt cách điện, nhằm bảo đảm chất lượng cách điện, cho nên phải dùng rãnh mở miệng.

8 – 2 – 5
Hỏi: Rãnh stato của máy điện dung lượng nhỏ áp dụng rãnh miệng nửa đóng như hình 8 – 2 – 5 (a). Tại sao rãnh stato máy điện dung lượng lớn thường áp dụng rãnh miệng mở như hình 8 – 2 – 5 (b)?
Đáp: Vì máy điện dung lượng nhỏ nói chung sử dụng điện áp thấp, dòng điện nhỏ, dây dẫn nhỏ, số vòng nhiều, dây dẫn có thể để từng dây vào được, cho nên áp dụng hình rãnh miệng nửa mở. Còn máy điện dung lượng lớn sử dụng điện áp tương đối cao, yêu cầu cách điện của cuộn dây đối với lõi sắt rất cao, phải tạo cuộn dây thành hình và xử lý cách điện tốt mới đặt vào. Cho nên miệng rãnh phải rộng một chút để có thể nhét cuộn dây vào vì thế áp dụng hình rãnh miệng mở?

8 – 2 – 6
Hỏi: Đặt nhét dây vào rãnh miệng mở dễ hơn là vào rãnh miệng nửa đóng.Tại sao máy điện điện áp thấp không dùng rãnh miệng nửa đóng?
Đáp: Khe hở giữa stato và rôto của máy điện càng lớn thì dòng điện kích từ càng lớn, hiệu suất và hệ số công suất đều giảm. Rãnh mở miệng tương đương với tăng khe hở, sẽ làm cho tỉnh năng của máy điện trở nên kém. Muốn thu được tính năng tương đối tốt thì phải dùng rất nhiều vật liệu, cho nên cố gắng tránh dùng. Nhưng máy điện cao áp phải bọc xong cách điện của cuộn dây rồi mới đặt toàn bộ vào thì buộc phải sử dụng rãnh miệng mở.

8 – 2 – 7
Hỏi: Phiến dập của stato có đường kính ngoài như nhau, tại sao loại có số cực ít thì đường kính trong nhỏ?
Đáp: Từ thông dưới mỗi cực của lõi sắt máy điện đều phải chạy qua phần gông của lõi sắt rôto. Nếu từ thông mỗi cực quá lớn thì sẽ dẫn đến cường độ cảm ứng từ ở bộ phận gông quá cao, tức mạch từ quá bão hòa, từ đó sẽ ảnh hưởng bất lợi đến sự vận hành của máy điện. Từ thông mỗi cực tỉ lệ thuận với khoảng cách mỗi cực, khoảng cách cực của mỗi cực loại số cực ít sẽ lớn, từ đó từ thông mỗi cực cũng lớn. Để làm cho từ thông mỗi cực có trị số hợp lý, loại số cực ít phải rút nhỏ đường kính trong của phiến dập, khiến độ cao của gông cũng lớn tương ứng, như vậy mới có thể không làm cho phần gông của lõi sắt máy điện quá bão hòa từ.